Misschien ben jij bang voor de manier waarop je gaat en niet om dood te zijn. Veel mensen willen het liefst plotseling doodgaan zoals bij een hartinfarct of ongeluk kan gebeuren. Maar ik zou me graag willen voorbereiden, afscheid nemen en bewust naar de andere kant gaan.
Pijn en misselijkheid in de stervensfase zijn meestal wel redelijk in de hand te houden. Wel moet je, net als je nabestaanden, rouw verwerken. Je moet afscheid nemen van al je geliefden en alles wat je fijn vond in dit leven. Maar, jij voelt wat er gebeurt in je lichaam, dus komt de overgave vaak sneller dan bij je geliefden. Je loopt daardoor “ongelijk” met de omstanders. Dat maakt het afscheid soms moeilijker; zij hopen nog op die laatste behandeling, voor jou is het tijd je voor te bereiden op je overgang.
Tegenwoordig gaan heel veel mensen in Nederland dood terwijl ze in slaap gehouden worden. Dat kan je familie vragen of de dokter zelf voorstellen. Het zorgt ervoor dat je niet lijdt hoewel je geen vocht of voedsel meer krijgt. Er zijn ook mensen die, in een veel eerder stadium, zelf het heft in handen nemen door te stoppen met eten en drinken. Je kunt zo wel bewust sterven maar je hebt wilskracht nodig en iemand die je wil verzorgen zonder je te drinken aan te bieden.
Je kunt, als je tenminste voldoet aan de criteria, kiezen voor euthanasie. De euthanasie moet volgens protocol door een arts worden uitgevoerd. Het is dan in maximaal een half uur gedaan en je blijft wel bijna tot het einde bij bewustzijn. Je bent wel afhankelijk van de dokter en je bent je privacy kwijt. Je kunt het combineren met bijvoorbeeld de Boeddhistische manier met een altaar, Boeddhabeeld en mensen die dag en nacht “Ga naar het licht” zingen voor je. Een geluidsopname van dat zingen werkt natuurlijk ook in onze tijd.
Het is natuurlijk ook mogelijk om je leven zelf te beëindigen bijvoorbeeld met dat middel X. Maar dat is een eenzame weg. Je geliefden kunnen niet bij je zijn anders worden ze verdachte van hulp bij zelfdoding. Zelfs als ze kunnen bewijzen dat de overledene dat zelf wilde is dat toch strafbaar. Sommige mensen nemen daarom de “Zwitserlandroute”; daar mag dat wel. Je krijgt dan keurig hulp van een organisatie en er mogen mensen bij je zijn. Maar dit is niet voor iedereen financieel haalbaar.
Volgens Dalai Lama krijgt iedereen minstens een jaar van tevoren een signaal dat het einde van je fysieke leven eraan komt. Ik heb inderdaad weleens gezien dat iemand plotseling stierf aan een hartinfarct maar toch bleek van alles geregeld te hebben voor z’n vrouw. Als je dat weet wordt bewust sterven zelfs mogelijk bij een plotselinge dood. Als je zo’n ingeving krijgt kun je die serieus nemen en gaan nadenken over hoe je wilt gaan.
Er is, als het je tijd is, nog een andere mogelijkheid om te gaan. Je hebt misschien weleens gehoord over Tibetaanse meesters of sjamanen die in meditatie gaan en daar niet meer uitkomen. In meditatie kun je ervaren dat je veel groter bent dan je lichaam. Je kunt dan ook je aandacht en waarneming verleggen bij een buitenlichamelijke ervaring of astrale projectie. Dat kan ook naar het hiernamaals weet ik uit ervaring. Daar dan blijven schijnt dus ook te kunnen als het zover is.
Om bewust dood te gaan heb je dus diverse keuzes, afhankelijk van je situatie en wat je wilt. Alleen maar vertrouwen op terminale luciditeit, dus plotseling helder moment vlak voor het sterven, lijkt mij nogal een gok. Bovendien is het bewust op reis gaan belangrijk voor mij. Hoe is dat voor jou? Volgens de Tibetanen kun je op die manier sneller door de Bardo’s; het gebied tussen aarde en hemel.
Je zou het stervensproces kunnen vergelijken met geboren worden; het is niet makkelijk maar heel bijzonder en indrukwekkend. Je komt ineens in het licht en wordt meteen liefdevol in de armen genomen. Dat wil je toch meemaken?!?
Heel veel liefs, Edith
Oefeningen
Denk eens terug aan een keer dat je erbij was dat iemand stierf die niet in slaap gehouden werd. Zie je nog de ontspanning en zelfs glimlach op het gezicht toen de ziel het lichaam verliet? Als je dat zelf nooit gezien hebt vraag het dan eens aan anderen.
Je kunt jezelf oefenen in buiten je lichaam waarnemen, daar zijn heel veel methoden voor. Je kunt bijvoorbeeld dit proberen: https://www.youtube.com/watch?v=6lTmEw8z8-o&list=PLuzGH2LohraVGpTV5T9TsKwn93Sl6QPLz
Verder lezen, luisteren of kijken
Ineke Visser een hospicemedewerkster https://youtu.be/q436DuCoVhE?si=I6ZPhctJAwwUJtWV
Sander de Hosson schrijft in Leven toevoegen aan de dagen dat palliatieve zorg betekent Leven toevoegen aan de dagen in plaats van dagen toevoegen aan het leven.
Catelijne Verboeket-Crul schrijft in haar boek Het leven loslaten het proces maar ook dat de geplande gang van zaken vaak onverwacht verandert.
Elisabeth Kübler-Ross beschreef in Über Sterben und Tod (Lessen voor levenden; gesprekken met stervenden in het Nederlands) de stadia van rouwverwerking.
Peter en Elizabeth Fenwick hebben The art of dying geschreven. Daarin, en in dit Youtube-filmpje, heeft hij het heel duidelijk over bewust sterven Consciousness and Dying: https://youtu.be/-6kDMl6N3C4?si=ixBLG4_xL6yLJzBW
Je kunt ook verder lezen in nieuwsbrieven van Verwondering.Nu bijvoorbeeld 7. Geloof jij in wonderen?, 22. Herfst, rust in verandering, 23. Eenheid ervaren, 39. Ben jij iemand?, 44. Tijd; een illusie die ons veel brengt, 47. De dood; een cadeau in vermomming, 53. Wat en waar is bewustzijn? of 94. Ben jij bang voor de dood?
Wil je reageren? Laat me bijvoorbeeld weten of de oefeningen lukken en of je vragen of suggesties (ook voor andere onderwerpen) hebt. Je krijgt altijd antwoord! edith@verwondering.nu.
Ik krijg veel positieve reacties. Vind jij het ook leuk om de nieuwsbrieven van Verwondering.Nu te lezen? Zou je die dan door willen sturen aan iedereen die geïnteresseerd zou kunnen zijn? Je doet me daar een groot plezier mee!
Je kunt je hier aanmelden voor de nieuwsbrief van Verwondering.Nu,
eens in de 14 dagen op vrijdagochtend
Je kunt ook het YouTubekanaal van Verwondering.Nu volgen.